Phái Sinh Hàng Hóa – Kênh đầu tư chính thống đầy tiềm năng

Phái sinh hàng hóa hay thường gọi là Hàng Hóa Phái Sinh là kênh đầu tư chính thống được bộ công thương cấp phép vào ngày 08/06/2018. Theo giấy phép số 4596/GP-BCT được bộ công thương ký, ngày 01/9/2010 thành lập Sở Giao Dịch Hàng Hóa Việt Nam tên viết tắt là MXV cho phép tổ chức này được hoạt động, quản lý giao dịch phái sinh hàng hóa tại Việt Nam.

Phái sinh hàng hóa (Commodity Derivatives) là gì?

Phái sinh hàng hóa (Hàng Hóa Phái Sinh) là các hợp đồng tài chính mà giá trị của chúng được dựa trên giá của các loại hàng hóa cơ bản, chẳng hạn như nông sản, kim loại, năng lượng, nguyên liệu công nghiệp. Đây không phải là hàng hóa vật chất để cầm nắm, mà là công cụ tài chính để giao dịch, dự đoán hoặc phòng ngừa rủi ro liên quan đến giá cả của hàng hóa đó. Hiểu theo nghĩa đơn giản thì Phái sinh Hàng hóa là một dạng hợp đồng được định giá dựa trên giá trị tài sản cơ sở ở đây là hàng hóa, được giao dịch ở một mức giá xác định trong tương lai.

Các danh mục đầu tư phái sinh hàng hóa

Hiện nay tại Việt nam có gần 50 sản phẩm được giao dịch và được chia làm 4 danh mục đầu tư bao gồm: Nông Sản, Nguyên Liệu Công Nghiệp, Kim Loại và Năng Lượng. Các sản phẩm đều được liên kết với các sàn giao dịch lớn như CME Group (Mỹ), ICE (Mỹ và châu Âu), LME (London), SGX (Singapore)… đảm bảo tính minh bạch và thanh khoản.

Các sản phẩm được giao dịch như sau:

Nông Sản: Nông sản, Ngô, Ngô mini, Khô đậu tương, Dầu đậu tương, Lúa mì, Lúa mì mini, Đậu tương, Đậu tương mini, Lúa mì Kansas…

Nguyên Liệu Công Nghiệp: Cà phê Arabica, Đường 11, Cà phê Robusta, Cao su RSS3, Bông, Ca cao, Cao su TSR20, Dầu cọ thô, Đường trắng…

Kim Loại:Kim loại, Bạch kim, Bạc, Đồng, Quặng sắt, Đồng LME, Nhôm LME, Chì LME, Thiếc LME, Kẽm LME, Niken LME,  Bạc mini, Bạc micro, Đồng mini, Đồng micro, Thép thanh vằn LME, Thép phế liệu LME, Thép cuộn cán nóng LME, Nhôm COMEX, Bạc Nano ACM, Bạch kim Nano, ACM Đồng, Nano ACM

Năng Lượng: Dầu thô Brent, Dầu thô Brent Mini, Dầu thô WTI, Dầu thô WTI mini và Dầu thô WTI micro, Dầu ít Lưu Huỳnh…

Có 1 điểm đặc biệt về sản phẩm giao dịch là tại Việt Nam khác với các nước khác là chưa giao dịch sản phẩm Vàng. Đây cũng là 1 điều đáng lưu ý đối với các nhà đầu tư

Các loại hợp đồng phái sinh hàng hóa

Có 4 loại hợp đồng được thực hiện trong giao dịch phái sinh hàng hóa như sau:

Đặc điểm của phái sinh hàng hóa

Giá trị dựa trên tài sản cơ sở (Underlying Asset):Phái sinh hàng hóa không phải là hàng hóa vật chất mà là các hợp đồng tài chính lấy giá trị từ giá của hàng hóa cơ bản (nông sản, kim loại, năng lượng, v.v.).

• Tính đòn bẩy cao (Leverage): Người tham gia chỉ cần ký quỹ (margin) một phần nhỏ giá trị hợp đồng (thường 5-10%) để giao dịch, thay vì trả toàn bộ giá trị hàng hóa. Đặc điểm này giúp tăng tiềm năng lợi nhuận, nhưng đồng thời thì rủi ro cũng sẽ tăng nếu giá biến động ngược chiều dự đoán.
• Thời gian đáo hạn cố định (Expiration Date): Các hợp đồng phái sinh hàng hóa thường có thời hạn cụ thể (ngày đáo hạn). Đến ngày đó, hợp đồng phải được thanh toán hoặc chuyển giao (tùy loại). Mỗi hợp đồng phái sinh hàng hóa có các tháng giao dịch cụ thể (tháng đáo hạn), ví dụ: tháng 3, 6, 9, 12. Ngày đáo hạn thường là một ngày cố định trong tháng đó, tùy thuộc vào quy định của từng sản phẩm
• Thanh khoản cao (High Liquidity): Do được giao dịch trên các sàn tập trung (như MXV tại Việt Nam hoặc CME ở Mỹ), phái sinh hàng hóa dễ dàng mua bán, thu hút nhiều nhà đầu tư và doanh nghiệp. Điều này giúp giá cả minh bạch và phản ánh sát cung cầu thực tế.
• Không nhất thiết giao hàng thực tế (Physical Delivery Optional): Đa số giao dịch phái sinh không dẫn đến việc giao nhận hàng hóa thực tế, mà được thanh toán bằng tiền dựa trên chênh lệch giá. Tuy nhiên, trong một số trường hợp (như hợp đồng tương lai), có thể giao hàng hóa nếu hai bên yêu cầu. Ở Việt Nam cũng đang nổ lực thúc đẩy việc giao hàng thực tế như việc thúc đẩy xây dựng các sàn giao dịch như sàn giao dịch Thịt Heo (Nguồn: https://baochinhphu.vn/tphcm-xay-dung-san-giao-dich-thit-heo-10223081419182371.htm)
• Tính chuẩn hóa (Standardization): Hợp đồng phái sinh trên sàn giao dịch (như tương lai) có các thông số cố định: khối lượng, chất lượng hàng hóa, thời gian giao hàng, v.v., được quy định bởi sàn. Riêng hợp đồng kỳ hạn (forwards) thì linh hoạt hơn vì là thỏa thuận riêng tư, nhưng ít phổ biến hơn trên thị trường chính thức.
• Biến động giá mạnh (High Volatility): Giá phái sinh hàng hóa chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như thời tiết, chính sách, cung cầu toàn cầu, tỷ giá, khiến chúng biến động mạnh hơn so với hàng hóa thực tế.
• Công cụ quản lý rủi ro và đầu cơ (Hedging and Speculation): Phòng ngừa rủi ro (Hedging): Doanh nghiệp dùng phái sinh để “khóa” giá, tránh thiệt hại từ biến động. Ví dụ, nhà xuất khẩu thép ký hợp đồng tương lai để đảm bảo giá bán ổn định. Đầu cơ (Speculation): Nhà đầu tư tham gia để kiếm lời từ dự đoán giá, không cần sở hữu hàng hóa.
• Liên kết quốc tế: Tại Việt Nam, phái sinh hàng hóa qua MXV được kết nối với các sàn quốc tế (như CME, SGX), nên giá cả chịu ảnh hưởng từ thị trường toàn cầu, không chỉ nội địa.
• Được quản lý bởi cơ quan nhà nước: Ở Việt Nam, hoạt động phái sinh hàng hóa được Bộ Công Thương cấp phép và giám sát, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật (Nghị định 158/2006/NĐ-CP và các văn bản liên quan). Điều này giúp giảm rủi ro gian lận và tăng niềm tin cho người tham gia.

Đầu tư phái sinh hàng hóa là gì?

Đầu tư Phái Sinh Hàng Hóa và hoạt động tham gia mua bán các hợp đồng phái sinh và thu lợi nhuận từ việc biến động giá từ các loại hàng hóa như nông sản, kim loại, nguyên liệu công nghiệp hay năng lượng. người tham gia không cần phải sở hữu hàng hóa thực tế. Đây là một hình thức đầu tư tài chính, trong đó nhà đầu tư sử dụng các công cụ như hợp đồng tương lai, quyền chọn, hoặc hợp đồng kỳ hạn để dự đoán và tận dụng chênh lệch giá cả trên thị trường.

Ví Dụ: Tại thời điểm hiện tại giá cà phê là 45tr/ tấn và bạn cho rằng giá cà phê sẽ tăng lên 50tr/ tấn. Bạn đầu tư 10 triệu đồng ký quỹ để mua hợp đồng tương lai cà phê (giả sử 1 hợp đồng = 10 tấn, giá 45 triệu đồng/tấn, tổng giá trị hợp đồng 450 triệu đồng). Sau 3 tháng, giá tăng lên 50 triệu đồng/tấn, bạn bán hợp đồng, thu lợi nhuận: (50 triệu – 45 triệu) × 10 tấn = 50 triệu đồng.

Tại Việt nam ở thời điểm hiện tại thì công cụ được sử dụng để giao dịch là CQG. CQG giúp các nhà giao dịch phái sinh hàng hóa có thể theo dõi và quản lý các vị thế đầu tư của mình một cách chuyên nghiệp và hiệu quả. Phần mềm này có thể cái đặt và sử dụng trên Máy Tính và Smartphone.

Đơn vị quản lý giao dịch phái sinh hàng hóa tại Việt Nam

Tại Việt Nam chỉ có 1 đơn vị duy nhất được Bộ Công Thương cấp phép quản lý hoạt động giao dịch phái sinh hàng hóa là Sở Giao Dịch Hàng Hóa Việt Nam (MXV).

Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (tiếng Anh: Mercantile Exchange of Vietnam, viết tắt: MXV) được thành lập ngày 01 tháng 9 năm 2010, là đơn vị tổ chức thị trường giao dịch hàng hóa tập trung cấp quốc gia tại Việt Nam, do Bộ Công Thương cấp phép theo Giấy phép số 4596/GP-BCT. ( Nguồn: https://vi.wikipedia.org/wiki/Sở_Giao_dịch_Hàng_hóa_Việt_Nam )

Hiện nay, MXV đã kết nối liên thông với hầu hết các Sở Giao dịch Hàng hóa lâu đời và lớn nhất trên thế giới như: Sở Giao dịch Hàng hóa Chicago – CME Group (bao gồm các Sàn Giao dịch CBOT, CME, COMEX, NYMEX); Sở Giao dịch Liên lục địa – ICE (bao gồm các Sàn Giao dịch ICE US, ICE EU, ICE Singapore); Sở Giao dịch Kim loại London – LME; Sở Giao dịch Hàng hóa Osaka – OSE; Sở Giao dịch Hàng hóa Singapore – SGX; Sở Giao dịch Hàng hóa Bursa Malaysia Derivatives – BMD.
Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam đáp ứng toàn bộ nhu cầu giao dịch hàng hóa bao gồm bảo hiểm rủi ro về giá và giao dịch chênh lệch giá của các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong nước, từng bước mở rộng quy mô giao dịch tập trung của trị trường hàng hóa tại Việt Nam, góp phần vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

Để tham gia vào giao dịch bạn có thể liên hệ với các thành viên kinh doanh của Sở Giao Dịch hàng Hóa Việt Nam để mở tải khoản giao dịch như Gia Cát Lợi, Sài Gòn Future, Vmex… Đây là những thành viên đã đăng ký giao dịch tại Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam.

Một số câu hỏi thường gặp

• Phái sinh hàng hóa là gì?
  Phái sinh hàng hóa là hợp đồng tài chính dựa trên giá trị của hàng hóa (như nông sản, kim loại, năng lượng, nguyên liệu công nghiệp). Các loại phổ biến gồm hợp đồng tương lai, quyền chọn, giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro hoặc đầu cơ.
• Hợp đồng tương lai hàng hóa hoạt động như thế nào?
  Hợp đồng tương lai là thỏa thuận mua hoặc bán hàng hóa với giá cố định tại một thời điểm trong tương lai. Người tham gia cam kết thực hiện hoặc thanh toán chênh lệch giá khi hợp đồng đáo hạn.
• Ai tham gia thị trường phái sinh hàng hóa?
  Có ba nhóm chính: nhà sản xuất (nông dân, công ty khai thác), nhà đầu tư (tìm kiếm lợi nhuận từ biến động giá), và nhà phòng ngừa rủi ro (doanh nghiệp muốn ổn định chi phí).
• Làm thế nào để phòng ngừa rủi ro giá hàng hóa bằng phái sinh?
  Doanh nghiệp sử dụng hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn để khóa giá hàng hóa, tránh tác động từ biến động giá thị trường, đảm bảo chi phí ổn định.
• Rủi ro khi giao dịch phái sinh hàng hóa là gì?
  Rủi ro bao gồm biến động giá bất ngờ dẫn đến lỗ lớn, và rủi ro thanh khoản nếu thị trường thiếu người tham gia. Cần hiểu rõ hợp đồng trước khi giao dịch.

Phái Sinh Hàng Hóa hay Hàng Hóa Phái Sinh là kênh đầu tư tài chính đầy tiềm năng tại Việt Nam phù hợp cho các nhà đầu tư cá nhân muốn kiếm lợi nhuận đồng thời cũng là kênh bảo hiểm rủi ro hàng hóa cho các doanh nghiệp. Với tính minh bạch thị trường và được cấp phép từ bộ công thương có thể nói đây là kênh uy tín cao. Tuy nhiên đây là kênh đầu tư mang loại lợi nhuận nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro các nhà đầu tư nên cân nhắc trước khi quyết định.